Historia Parafii


Parafia św. Wojciecha 

Najstarsza Polska Parafia na Queensie w Nowym Jorku



Parafia św. Wojciecha w Elmhurst jest najstarszą polską parafią na Queensie w Nowym Jorku. Jej historia rozpoczyna się w grudniu 1891 roku, kiedy to za radą ks. bpa Józefa Laughlina - biskupa diecezji Brooklyn, ks. Józef Fyda rozpoczyna przygotowania do założenia nowej parafii.

w8573h00m17jkwz0jvubj9ohe0l.jpg

W tym celu, w dniu 1 marca 1892 roku zostaje założone Towarzystwa św. Wojciecha, którego kapelanem zostaje ks. Józef Fyda. Wspólnota ta licząca pięćdziesięciu członków, podejmuje decyzję o założeniu polskiej parafii pod wezwaniem św. Wojciecha - Biskupa i Męczennika. Historyczne spotkanie miało miejsce w parafii Matki Bożej w Winfield (dziś Woodside), Long Island, NY. Ks. Józef Fyda - pierwszy proboszcz nowej polskiej parafii - pomagał w załatwianiu wszelkich formalności związanych z założeniem parafii. Erygowanie parafii św. Wojciecha nastąpiło pod koniec marca 1892 roku.

Przy pomocy tej pierwszej grupy parafian, Ks. Józef Fyda zebrał potrzebne środki finansowe na zakup gruntu pod budowę kościoła od pani Juljanny Berheimer w miejscowości Newtown (dziś Elmhurst). Rozpoczęła się budowa i po ośmiu miesiącach stanął drewniany kościół z plebanią. 13 listopada 1892 roku biskup diecezji Brooklyn Karol McDonnell, poświęcił kościół św. Wojciecha, owoc wytrwałej pracy pierwszej grupy Polaków. Ci pracowici pionierzy z ks. Józefem Fydą na czele dokonali dzieła, które na zawsze będzie stało jako pomnik dla odwagi, męstwa i pracowitości.

5nra6ms8mc5jjpatcoolw1ouppl.jpg

W pierwszym okresie istnienia, parafia liczyła tylko 35 polskich rodzin. Ale wkrótce Polacy zaczęli przychodzić na nabożeństwa do św. Wojciecha z bliska i z daleka. Liczba parafian zwięk­szała się bardzo szybko, skupiając razem mieszkańców z Maspeth, Flushing, Bayside, Blissville, Winfield, Jamaica, Floral Park, Hempstead, Mineola i innych sąsiednich miasteczek i osad.

Ci pierwsi parafianie nie zapomnieli o obowiązku dobrego wychowania dzieci. Dlatego kolejnym zadaniem była szkoła parafialna, w której dzieci mogłyby się kształcić w środowisku polskim i katolickim. Jej geneza sięga daty 18 listopada 1892 roku, kiedy została zorganizowana czteroklasowa szkoła. Pełny wymiar ośmiu klas szkoła osiągnęła dopiero w roku 1914. W początkowym okresie, do 1921 roku, za względu na brak budynku szkolnego, nauka odbywała się w sali pod kościołem. Po­trzebne było wykształcenie, więc robiono co możliwe, aby dzieciom zapewnić praw­dziwą naukę w katolickiej szkole. Pierwszym nauczycielem był p. Trynicki, który ze względu na rosnącą liczbę uczniów nie mógł podołać wszystkim obowiązkom. Wkrótce, w 1896 roku do parafii przybyły siostry Nazaretanki, które podjęły się prowadzenia katolickiej szkoły parafialnej św. Wojciecha. Dzieło to kontynuują do dnia dzisiejszego.

Na początku 1896 roku ks. Józef Fyda złożył rezygnację z funkcji proboszcza, a na jego miejsce tymczasowo został mianowany ks. Bolesław Puchalski. Po kilku miesiącach, w listopadzie 1896 roku Biskup McDonnell powierzył prowadzenie parafii św. Wojciecha Zakonowi Braci Mniejszych Konwentualnych, którzy znani są jako Franciszkanie. Pierwszym franciszkańskim proboszczem, a trzecim w historii parafii św. Wojciecha został o. Feliks Baran OFMConv. Był proboszczem w latach 1896-1906. On otworzył długą listę Franciszkanów pracujących przez kolejne lata w parafii św. Wojciecha.

skgmn38oz665ermj98rvta13rql.jpg

Przy współpracy parafian Franciszkanie prężnie rozwijali parafię im powierzoną na płaszczyźnie duchowej i materialnej. Pod ich kierownictwem w roku 1921 wybudowano szkołę, odnowiono i powiększono klasztor Sióstr Nazaretanek, a w 1925 roku wybudowano nową plebanię. Znacznie upiększono kościół i całe otoczenie.

Wraz z rosnąca liczbą parafian zaszła konieczność budowy nowego kościoła. Ówczesny proboszcz o. Jerzy Roskwitalski OFMConv (proboszcz w latach 1937-1957) wraz z parafianami w 1947 roku podejmują decyzję o budowie nowego, murowanego kościoła. Wkrótce rozpoczęto jego budowę. 3 lipca 1949 roku biskup Thomas Molloy - ordynariusz diecezji brooklyńskiej dokonał uroczystego aktu poświęcenia obecnego kościoła. Architektem kościoła był Anthony DePace.

zjh945w7nkvt8cszg0u5mw7imal.jpg

"Wyniosły, zbudowany na niewielkim wzniesieniu, dominuje nad rozległą okolicą. Pseudogotycki styl okazałej budowli, wykonanej z beżowej i jasnobrązowej cegły oraz piaskowca, nadaje wrażenia lekkości. Wspaniale prezentuje się nocą oświetlona zewnętrznymi reflektorami. Stanął na miejscu poprzedniego - starego kościoła. Drewniany kościół zdekapitalizował się. ... Nowy był pierwszym kościołem w diecezji brooklyńskiej, wzniesionym po wojnie".

Obecny proboszcz parafii św. Wojciecha o. Mirosław Podymniak OFMConv jest 22 proboszczem w historii tej parafii. Swoją posługę rozpoczął 1 września 2014 roku – jako administrator, a od 1 marca 2015 roku – jako proboszcz.

Mszą św. w niedzielę, 24 kwietnia 2016 roku bp Witold Mroziewski – biskup pomocniczy diecezji brooklińskiej rozpoczął Rok Jubileuszowy 125-lecia parafii św. Wojciecha, który zakńczył się 23 kwietnia 2017 roku. Mszy św. Jubileuszowej przewodniczył bp Nicholas DiMarzio - biskup ordynariusz diecezji brooklińskiej.

Parafia św. Wojciecha w Elmhurst jest najstarszą polską parafią na Quensie (1892) i czwartą najstarszą polską parafią w Nowym Jorku. Wcześniejsze polskie parafie to: Parafia św. Stanisława Biskupa i Męczennika na Manhattanie (1872); Parafia św. Kazimierza na Brooklynie (1874) - (obecnie połączona z parafią Matki Bożej Częstochowskiej); Parafia św. Walentego na Bronxie (1890).   

"Każdy dzień dodaje nową kartę do ponad stuletniej już historii parafii św. Wojciecha. Zapisują ją ludzie, których skupia oraz księża we franciszkańskich, czarnych habitach, przepasanych białym sznurem".

 
 opr. O. Stanisław Czerwonka OFMConv,  Cytaty z książki: Danuta Piątkowska "Polskie kościoły w Nowym Jorku", Nowy Jork-Opole, 2002, rozdział "Parafia i kościół św. Wojciecha", s.429-448.

Historia Elmhurst

Parafia św. Wojciecha znajduje się w Elmhurst, które jest częścią nowojorskiego Queensu. "Elmhurst, część jednej z pięciu dzielnic Nowego Jorku Queensu, jest najbardziej zróżnicowanym pod względem pochodzenia etnicznego jego mieszkańców ob­szarem miasta. Nazywany nieraz „małym ONZ-em", skupia ludzi ze 112 krajów świata.

Wyodrębniony jako Newtown jeszcze w czasach kolonialnych (1652), zacho­wał tę nazwę do 1896 r., kiedy ze względu na skojarzenia z zatoką Rzeki Wschodniej - Newtown Creek - skąd rozchodził się dość przykry zapach, posta­nowiono oficjalnie zmienić nazwę na Elmhurst. Plan budów tutaj domów mie­szkalnych - podjęty i realizowany przez Cord Meyer Development Company w latach 1896 - 1910, a następnie rozszerzony do 1930 r. na przylegające tereny - sprawił, że powstał tu niemal ekskluzywny, podmiejski sektor Nowego Jorku dla białej, średniozamożnej społeczności. Dogodność komunikacyjna podnosiła wa­lory Newtown - późniejszego Elmhurst. Linia kolejowa Long Island Raił Road (LIRR), trzecia spośród najstarszych w USA, a jedyna, która zachowała orygi­nalną nazwę, rozbudowywała sieć nowych nitek na Long Island - do Northport (1868), Sag Harbor (1870) i Port Jefferson (1873). Newtown znalazł się na jej szlaku. Wydłużona do Jamajki po pierwszej wojnie światowej trasa nowojorskie­go metra (subway) przecinała Elmhurst, czyniąc go jeszcze bardziej atrakcyjnym miejscem do osiedlania się. Otwarcie mostu Queensboro (1909), a następnie Triborough (1936), tunelu Queens-Midtown (1940) i rozbudowa systemu dróg po 1910 r, - by wymienić jedynie najważniejsze arterie - dogodnie połączyły cały Queens, a wraz z nim Elmhurst, z resztą miasta. Do dawnego Newtown nawiązuje jedynie nazwa lokalnej stacji metra - Grand Avenue-Newtown.

Po pierwszych Holendrach i Brytyjczykach osiedlali się tu Irlandczycy, następ­nie kolejne fale imigrantów z krajów Europy południowej i środkowo-wschod­niej, a po drugiej wojnie światowej - przybysze z Azji i krajów Ameryki Łaciń­skiej. Około jedną piątą mieszkańców stanowią obecnie Chińczycy. Jest dużo Filipińczyków, Koreańczyków. Są Hindusi, Pakistańczycy, Żydzi. Na każdym kroku zauważalny jest ten tak charakterystyczny dla Elmhurst etniczny tygiel. W 1890 r. ówczesny Newtown zamieszkiwało 17 500 ludzi, zaś współczesny Elmhurst (dane z 1985 r.) - 75 760. Dawny teren farmerski przekształcony został w wygodną, mieszkalno-handlową enklawę Nowego Jorku.

Trzyletni projekt badawczy, podjęty przez grupę naukowców Queens College, dotyczący kościołów, domów modlitwy i kongregacji w Elmhurst, zakończony w 1987 r., dostarczył interesujących danych. Zaobserwowano tutaj ich wyjątkową koncentrację, bogactwo l różnorodność. Trzydzieści jeden kościołów reprezentu­je główne religie świata. Historia trzech najstarszych (prezbiteriańskiego, episkopalnego i reformowanego) sięga czasów kolonialnych i lat wczesnej republiki amerykańskiej. W końcu XIX w. swoje kościoły budowali ludzie, którzy przybyli tu „za chlebem" z obszaru europejskiego. Hinduizm, buddyzm, islam i judaizm są reprezentowane w obiektach wzniesionych później2.

W Elmhurst jest jeden polski kościół pod wezwaniem św. Wojciecha Biskupa i Męczennika".

 

Powyższy fragment pochodzi z książki: Danuta Piątkowska "Polskie kościoły w Nowym Jorku", Nowy Jork - Opole 2002, rozdział "Parafia i kościół św. Wojciecha", s.429-432.